روسیه

زبـان

زبان رسمي روسيه زبان روسي است و با خط سيريليک نوشته مي شود.

دين و مذهب روسيه

اکثريت مردم فدراسيون روسيه پيرو دين مسيحيت هستند، اما اديان اسلام، يهودي و بودايي نيز داراي طرفداران زيادي هستند که در اين ميان اسلام دومين دين در روسيه شناخته شده است. در سال 1997 قانون بحث انگيزي در مورد اديان در مجلس روسيه به تصويب رسيد که براساس آنها تنها ادياني در روسيه اجازه فعاليت دارند که حداقل پانزده سال در فدراسيون روسيه، پايه گذاري شده باشد. کليساي ارتدوکس روسيه، اسلام، بودايي و يهودي و بعضي شاخه هاي مذهب مسيحي، با اين قانون مطابقت داشتند. در سال 1998 اعلام شد، کارگران بيگانه اي که داراي مذهب غيرقانوني هستند فقط مي توانند حداکثر به مدت سه ماه در روسيه اقامت نمايند.

مسيحيت: گسترش دولت روس همواره با توسعه کليساي ارتدوکس همراه بوده است بطوري که لشکريان روس به ويژه در قرون 18 و 19 بارها و پس از تسخير سرزمين هاي جديد از جمله قفقاز و آسياي مرکزي با احداث کليسا بر حوزه نفوذ کليساي ارتدوکس مي افزودند. بعد از روي کار آمدن کمونيست ها تعقيب کليساي ارتدوکس به ويژه در سال هاي 1930 و نابودي فيزيکي کشيش ها شدت يافت. در زمان جنگ جهاني دوم از شدت اين سنت ها کاسته شد و در سال هاي بعد آن کليسا به طور کامل به خدمت دولت درآمد. در سال هاي 1960 و در زمان خروشچف، چون کليسا با روند کمونيزم شدن سازگار نبود دوباره حمله به کليساها شروع شد و کليساهاي زيادي بسته شد. در زمان برژنف روابط دولت و کليسا رسمي بود ولي مستقل نبود. در زمان حکومت گورباچف در سال 1988 هزارمين سالگرد پيوستن به مسيحيت جشن گرفته شد و از اين به بعد دورة جديد کليسايي در روسيه آغاز گشت.

کليساي ارتدوکس روسيه، سازمان مذهبي اصلي در روسيه است که در مناطق مختلف روسيه و در جامعة مشترک المنافع کشورهاي خارجي 123 حوزه سقفي دارد و بيش از 19000 جمعت کليسايي و بناي کليسايي، حدود 480 دير و صومعه، بيش از 150 نفر اسقف ارشد، 17500 نفر کشيش و 2300 نفر از درجات پايين تر کليسايي و همچنين از سال 1990 الکسي دوم، پانزدهمين اسقف اعظم (پاتريک) و تاريخ کليسا همراه با ينود مقدس (هيات رئيسه اسقف ها) امور کليسايي را اداره مي کند.

اسلام: اسلام در حال حاضر در بخش عظيمي از روسيه گسترش يافته است. طبق آمار تقريبي از 12 تا 20 ميليون جمعيت روسيه مسلمان هستند. اين گروه بيشتر در قفقاز شمالي، تاتارستان، باشقيرستان، اودموريتا، چواشيا، جمهوري ماري، سيبري، استان هاي اوميانوف، پنزا، سامارا، شاراتوف، آستاراخان، پرم، چليا بينسک، نيژني نوگورد، و شهرهاي مسکو، سن پترزبورگ و قاسموف ساکن هستند. مسلمانان اين مناطق پيرو مذهب شناخته شده تسنن و تشيع مي باشند. تعداد سني ها بيشتر است و پيروان مذهب تسنن از مکاتب فقهي مختلفي مانند حنفي و شافعي تشکيل شده اند و شيعيان را عموماً آذربايجاني ها و تالش ها تشکيل مي دهند.

در سال 1996 در روسيه تعداد 43 ادارة ديني مسلمان و 2349 مسجد وجود داشت. از جمله اختيارات اداره هاي ديني مسلمانان مي توان به مواردي همچون تربيت نيروي انساني، تقسيم و اعزام آنان به ساير نقاط و ارتباط با سازمان هاي ديني خارج از کشور، برگزاري کنفرانس هاي مختلف بين المللي در زمينه معارف اسلامي و حمايت از برقراري صلح و امنيت در جامعه مسلمانان و احداث مساجد و ابنيه اسلامي نام برد. آنها همچنين هر سال کاروان هايي را براي زيارت خانه خدا آماده و اعزام مي کنند. تا اوايل دهة 90 تنها دو مؤسسه آموزش مباني اسلام با نام مدرسه «ميرعرب» در بخارا و «مؤسسه امام النجاري» در تاشکند وجود داشت. در سال 1990 مدرسه اي در مجاورت اداره ديني مسلمانان داغستان تاسيس شد و درسال 1991 با استفاده از امکانات مسجد جامع مسکو، مدرسه ديني افتتاح شد. تعداد اين گونه مدارس آموزش معارف اسلامي تا سال 1996 در روسيه به 102 مرکز رسيد. از جمله مساجدي که مي توان در مسکو نام برد مسجد جامع مسکو، مسجد تاريخي، مسجد يابود روي کوه «پالکوني«، مسجد «آترادنايا» و مسجد «نواتروف» مي باشد.

اسلام شيعي و ترويج آن

تعداد شيعيان روسيه به دو ميليون نفر مي رسد، از اين تعداد حدود سيصدهزار نفر در مسکو زندگي مي کنند که قبلاً سازماندهي درستي نداشتند. از چند سال قبل جمهوري اسلامي ايران تلاش وسيعي را در هدايت و روشنفکري شيعيان آغاز کرده که اعزام گروه هاي متعدد داوطلب و علاقمند به تحصيل علوم ديني، به مرکز جهاني علوم اسلامي واقع در قم، دانشگاه مذاهب، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي و افتتاح کلاس هاي درس قرآن و معارف اسلامي در مسجد شهداي مسکو که پس از کالج عالي مسکو دومين محل آموزش درس هاي اسلامي در آن شهر است از جمله اين فعاليت به شمار مي رود.

مذهب يهود

درآغاز قرن بيستم تقريباً نيمي از يهوديان جهان در روسيه زندگي مي کردند. باتوجه به اينکه در سال هاي 1970 الي 1980 تعداد زيادي از يهوديان از شوروي مهاجرت کردند، اما تعداد قابل توجهي از آنها در سال 1997 در فدراسيون روسيه، به ويژه در شهرهاي بزرگ زندگي مي کرند. عدة نسبتاً کمي از آنها در منطقه خود مختار «ابلاست» در شرقي ترين منطقة روسيه ساکن هستند.

مذهب بودايي

اين مذهب از سال 1941 به عنوان يکي از مذاهب روسيه به رسميت شناخته شد. طرفداران اين آيين در جمهوري هاي «کالميکيا» و «تيوا» و بعضي از نواحي «ايرکوتسک» و «چيتا» و اخيراً تعدادي نيز در مسکو و سن پترزبورگ ساکنند. تعداد بودائيان روسيه طبق امار سال 1997 حدود يک ميليون نفر بودند.

موارد بهداشتی

اميد به زندگي در زنان 72.7 سال و در مردان 61.8 سال است. برنامه بهداشتي پس از استقلال کشور دچار مشکل کمبود بودجه بوده و در حدود 20% از بيمارستانها فاقد سيستم آب گرم و 18% از آنها فاقد سيستم دفع فاضلاب ميباشند. از سال 1994 تا 1995 شيوع بيماريهاي عفوني بسيار زياد بوده است به عنوان مثال بيماري سل 20% افزايش يافته است. گزارش سازمان بهداشت جهاني در سال 1997 روسيه را يکي از مناطق خطرناک براي بيماري سل در جهان اعلام نمود. مرگ و مير نوزادان در سال 2006، 14 مورد در هر 1000 تولد زنده بوده و به ازاي هر 240نفر يک پزشک در سال 2004 وجود داشته است. در سال 2001 مخارج بخش بهداشت 0.92% از هزينه هاي دولت را شامل شده است. مرگ زودرس در اثر مصرف بالاي الکل و نرخ پايين تولد باعث رشد نزولي جمعيت شده است.

دلايل عمده مرگ و مير در هر صد هزار نفر: بیماریهای خون 749 نفر، سرطان 203 نفر، حوادث 185 نفر، بیماریهای تنفسی 57 نفر، بیماریهای گوارشی 38 نفر و بیماریهای عفونی 19 نفر.

• تعداد تخت بيمارستاني: 1731000 تخت
• سرانه مصرف روزانه کالري: 2835 کالری
• مصرف پروتئين: 90 گرم
• مصرف چربي: 81 گرم

سياست فرهنگي اتحاد جماهير شوروي بخشي از سياست ايدئولوژيکي مارکسيسم لينيسم حزب کمونيست بوده. اين نظام فرهنگي در سالهاي 1930-1920 شکل گرفته و تا سال 1980 با وجود يک سري تغييرات سطحي به حيات خود ادامه داد. از جملة عناصر اصلي سياست فرهنگي اتحاد جماهير شوروي مي توان به موارد ذيل اشاره نمود:

• تاسيس شبکه هایي از مؤسسات فرهنگي کشور
• ايجاد يک نظام اداري متمرکز و تحت کنترل شديد
• وضع مقررات قانوني مشابه و کنترل عقيدتي و مقرراتي تفتيش عقايد) دستورالعمل هاي کلي سياست فرهنگي)